بسیاری از مردم با مشکل فشار خون بالا و بیماری‌هایی که از آن ناشی می‌شود، دست و پنجه نرم می‌کنند و علی‌رغم رعایت احتیاطات و تکمیل دوره‌های درمان که پزشک متخصص برای آنها در نظر گرفته‌است، سلامتی خود را باز نیافته‌اند.
ما در این مقاله سعی داریم که با آگاه‌سازی شما از این مسئله و خطرات آن و ارائه چند راهکار ساده اما مهم، به سلامت شما کمک کنیم. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
فشار خون چیست؟
فشار خون در واقع، شدت یا فشاری است که خون شما به دیواره رگ‌هایتان از طریق پمپاژ قلب وارد می‌کند. فشار شما در طول روز بسته به فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید یا غذاهایی که مصرف می‌کنید، می‌تواند تغییر کند.
فشار خون بالا به چه معنی است؟
در مواقعی که خون شما با فشار بیشتری در رگ‌های شما در جریان باشد، شما در واقع به فشار بالا مبتلا شده‌اید. که همین امر یکی از دلایل اصلی حمله‌های قلبی و سکته قلبی است.
برخی افراد ممکن است به فشار خون بالا مبتلا باشند اما از آن اطلاعی نداشته باشند. پس لازم است تا سلامت قلب و فشار خود را به صورت منظم با پزشک متخصص چک کنید.
علل فشار خون بالا
به طور قطع نمی‌توان گفت که فشار خون بالا به یک دلیل مشخص به وجود می‌آید. اما چندین علت وجود دارد که می‌تواند باعث افزایش فشار و مشکلات مربوط به آن شود. آن دلایل عبارتند از:
- ژنتیک
- رژیم غذایی
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- مصرف دخانیات
- وزن بالا
- تمرین ورزشی بیش از حد
فشار خون شما همچنین با عواملی مثل استرس، تغییر ناگهانی هیجانات و احساسات، فعالیت فیزیکی و مصرف کافئین می‌تواند دچار تغییر شود.
علائم فشار بالا
برخی از افراد مبتلا به فشار خون بالا در بعضی موارد دچار نشانه‌هایی همچون: افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، گُر گرفتگی و .. می‌شوند. اما هیچ‌کدام از این نشانه‌ها را به طور قطع نمی‌توان به فشار بالا نسبت داد. پس لازم است که حتما به صورت منظم چکاپ پزشکی خود را انجام دهید. چرا که یکی از دلایل مشکلات قلبی اعم از حمله و سکته قلبی است.
نحوه تشخیص فشار خون بالا
فشار را معمولا به وسیله دستگاه مخصوص (فشار سنج یا sphygmomanometer) اندازه‌گیری می‌کنند. این دستگاه دارای یک کاف لاستیکی است که دور بازوی شما بسته می‌شود. پزشک با اعمال فشار بر پمپ کوچکی که در انتهای آن دستگاه تعبیه شده و گوشی مخصوص، حداکثر و حداقل درجه را مشخص کرده و فشار خون شما را به شما اعلام می‌کند. (در نمونه‌های هوشمند دستگاه فشار سنج، باد شدن آن کاف لاستیکی به صورت خودکار انجام شده و فشار شما در یک صفحه نمایشگر دیجیتال نمایش داده می‌شود)
عدد بالایی (Maximum) یا Systolic نشان دهنده میزان فشاری است که در رگ‌های شما در هنگام انقباض عضله قلب وجود دارد.
و عدد پایینی (Minimum) یا Diastolic نشان دهنده فشار شما در زمانی است که عضله قلب در بین دو ضربان باشد.
یک فشار خون نرمال معمولا بدین صورت است:
عدد بالایی یا Systolic کمتر از 12 میلی‌متر جیوه
عدد پایینی یا Diastolic کمتر از 8 میلی‌متر جیوه
البته تمامی این موارد باید تحت نظر پزشک متخصص با بررسی پرونده پزشکی شما، سابقه بیماری، ژنتیک و سیستم بدن شما اعلام شود.
خطرات فشار خون بالا
- آسیب به عروق خونی: عروق خونی سالم بسیار نرم و انعطاف پذیر اما در عین حال قوی هستند و قسمت داخلی نرم آنها صرفا برای جریان خون و هدایت آسان مواد غذایی لازم و اکسیژن طراحی شده است. اما فشار خون بالا به دلیل تاثیر بر شدت جریان خون در این رگ‌ها باعث تخریب سلول های این عروق می‌شود. چربی‌های موجود در جریان خون با تجمع و گیر افتادن در قسمت‌های تخریب شده عروق، باعث سفت شدن و عدم انعطاف رگ‌های خونی می‌شوند و به مرور زمان باعث بروز مشکل در جریان خون می‌شوند.
- آنوریسم: در برخی موارد فشار بالا در عروق خونی آسیب دیده، می‌تواند باعث برآمدگی قسمت خارجی رگ شده و در طولانی مدت منجر به پارگی آن قسمت برآمده شده و خون‌ریزی داخلی در بدن رخ دهد که به این حالت، آنوریسم می‌گویند.
- بیماری عروق کرونر: عروق خونی که به دلیل فشار خون بالا آسیب دیده‌اند، یه سختی خون را سمت قلب باز می‌گردانند و همین امر می‌تواند باعث احساس درد در ناحیه قفسه سینه، آریتمی (نامنظمی ضربان قلب) و یا آنژین (درد قفسه سینه) شود. که همین مسئله در طولانی مدت منجر به حمله قلبی خواهد شد.
- نارسایی قلبی: وقتی بیماری عروق کرونر باعث اختلال در رسیدن درست و به اندازه جریان خون به قلب شود، قلب به مرور زمان ضعیف‌تر شده که همین امر باعث نارسایی قلبی می‌شود.
- بزرگ شدن بطن چپ: فشار خون بالا، قلب را وادار به پمپاژ سخت برای خون‌رسانی به سایر اعضای بدن می‌کند. همین امر در گذر زمان باعث ضخیم شدن دریچه قلب می‌شود که ایست ناگهانی پمپاژ را در پی دارد.
- سندرم متابولیک: این سندروم مجموعه‌ای از مشکلات از قبیل: مشکلات قلبی، فشار بالا، قند خون بالا، چربی خون بالا (Triglycerides)، پایین بودن کلسترول خوب بدن (HDL) و تجمع چربی در اطراف شکم و پهلو است که همگی از فشار بالا نشات می‌گیرند.
- سکته مغزی: زمانی که جریان خون در عروق خونی دچار مشکل شوند، احتمال به وجود آمدن خون لخته شده در شریان‌های خونی افزایش می‌یابد. همین امر باعث عدم خون‌رسانی درست به مغز شده و سکته مغزی رخ می‌دهد.
- زوال عقل: عدم خون‌رسانی درست به مغز در اثر مشکل در جریان خون در عروق کرونر، باعث تضعیف سلول‌های مغز شده و مشکلات شناختی، حافظه یا حتی زوال عقل را در پی خواهد داشت.
- نارسایی کلیه: کلیه‌ها سموم و مواد اضافی را از طریق جریان خون دفع می‌کنند. حال در نظر داشه باشید که جریان خون در رگ‌ها به دلیل فشار خون بالا با اختلال مواجه شده باشد؛ تمامی این مواد زائد به کلیه بازگشته و به مرور زمان دچار اختلال شدید کلیه‌ها یا همان نارسایی آن می‌شوند.
- آسیب به بینایی: عدم خون‌رسانی درست در عروق خونی شبکیه می‌تواند باعث تضعیف سلول‌های حساس به نور در پشت چشم شود که همین امر باعث تاری دید و اختلال در بینایی فرد می‌شود.
چند راهکار ساده برای پیشگیری و کنترل فشار بالا
شما باید حتما به صورت منظم فشار و سلامت قلب خود را بررسی کنید. به خصوص اگر این بیماری در خانواده شما زمینه ژنتیکی داشته باشد.
در صورتی که فشار خون بسیار بالایی دارید باید حتما دوره درمان خود را نزد پزشک متخصص آغاز کرده چرا که این راهکار‌ها تنها به پیشگیری و کنترل فشار در مراحل ابتدایی کمک می‌کنند.
- رژیم غذایی داشته باشید که در آن سلامت قلب شما تضمین شده باشد. به طور مثال این رژیم غذایی، ویژگی‌های زیر را می‌تواند داشته باشد: میزان پایین نمک، مصرف چربی‌های مفید به جای مضر، مصرف قند‌های طبیعی
- فعالیت فیزیکی منظم، به طوری که آنقدر سنگین نباشد که به قلب شما فشار وارد کند.
- تناسب اندام، در حدی که از تجمع چربی اضافی در بدن شما و رگ‌های خونی جلوگیری به عمل آورد.
- عدم مصرف دخانیات
- کنترل اضطراب و استرس
- عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- چکاپ‌های منظم سلامتی
کلام آخر
اگر زمینه خانوادگی بیماری قلبی و فشار خون ندارید، رعایت موارد بالا نیز الزامی است زیرا می‌تواند به جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و فشار کمک بسیاری کند. اما در صورتی که پیش زمینه خانوادگی دارید لازم است که حتما چکاپ‌های منظم خود را نزد پزشک متخصص انجام داده و درمان خود را شروع کنید تا سلامتی شما بیش از این در معرض خطر نباشد.